Δουλεύοντας σε έναν από τους πιο δύσκολους αμπελώνες της Ευρώπης, οι αμπελουργοί της ορεινής Αιγιάλειας καλλιεργούν τα ‘ακριτικά’ αμπέλια τους, με την αφοσίωση ενός ασκητή. Είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, ιδεαλιστές αμπελουργοί, αποφασισμένοι να μην εγκαταλείψουν τους αμπελώνες τους παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες και το υψηλό κόστος. Είναι οι σύγχρονοι ‘ήρωες’ της αμπελουργίας. Όταν, όμως, φτάσουν στα δυσπρόσιτα αμπέλια τους, όταν κοπιάσουν πάνω στις πιο απόκρημνες πλαγιές, στα πανύψηλα μπαλκόνια της Αιγιάλειας, θα απολαύσουν την πανέμορφη θέα πέρα από τα βουνά, εκεί που ο ουρανός συναντάει τη θάλασσα. Την ίδια μαγεία θα νοιώσουν όταν γευτούν ένα ποτήρι με το μαγικό κρασί της άγονης αυτής γης, καρπό της φροντίδας τους αλλά και της σοφής λειτουργίας της φύσης.
Η ορεινή αμπελουργία σε αντίξοες συνθήκες μπορεί πράγματι να είναι πράξη «ηρωική». Αυτόν τον προσδιορισμό επέλεξαν οι Ιταλοί ιδρυτές του Cervim, του Κέντρου Έρευνας και Προστασίας των Ορεινών Αμπελώνων, για να προβάλουν το μόλις 7% των ευρωπαϊκών αμπελώνων που χαρακτηρίζεται από υψηλά υψόμετρα με απότομες κλίσεις. Πρόκειται για μια αμπελουργία του μόχθου στην υπηρεσία ενός ευρύτερου οράματος για τη διατήρηση μιας μοναδικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το οινοποιείο Ρούβαλη, το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα μέλος του Cervim στην Ελλάδα, φέρει επάξια αυτόν τον τίτλο τιμής. Τα κρασιά που παράγονται με τη φροντίδα της Θεοδώρας Ρούβαλη και του Antonio Ruiz Pañego, όπως και άλλων «ηρωικών» οινοποιών του κόσμου, τα λεγόμενα extreme κρασιά, αποτελούν ένα βαθιά αυθεντικό, ειλικρινές δημιούργημα. Εμπεριέχουν την τόλμη, την αγωνία και τον κόπο των δημιουργών τους και υπόσχονται βαθιές συγκινήσεις σε κάθε φίλο του κρασιού.
Ηρωισμός στην πράξη
Ας κλείσουμε τώρα τα μάτια και ας μπούμε στα άρβυλα των αμπελουργών. Τι χαρακτηρίζει τη δουλειά τους; Πώς είναι να φροντίζει κανείς αυτά τα αμπέλια και να οινοποιεί τα σταφύλια τους;
Μακρινά, δυσπρόσιτα αμπέλια
Το Οινοποιείο Ρούβαλη συλλέγει την πρώτη ύλη από πέντε βασικά αμπελοτόπια: Τράπεζα, Μαμουσιά, Πυργάκι, Παρασκευή και Άνω Ζήρεια. Τα αμπέλια αυτά, σκαρφαλωμένα σε οροπέδια και πλαγιές βουνών, δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Το πιο κοντινό αμπέλι, στο Πυργάκι, απέχει από το Οινοποιείο είκοσι λεπτά δύσκολης οδήγησης. Τα υπόλοιπα αμπέλια τα συναντάει κανείς ανεβαίνοντας κατακόρυφα σε ελικοπτερικές διαδρομές και αποστάσεις άνω των εικοσιπέντε χιλιομέτρων. Για να φτάσουν οι καλλιεργητές στους αμπελώνες τους, χρειάζονται από σαράντα λεπτά έως και πάνω από μία ώρα. Και θα ξαναπάνε αύριο. Και μεθαύριο. Και όποτε χρειαστεί. Με αντάλλαγμα τη συντήρηση ενός από τους πιο συγκλονιστικούς αμπελώνες της Ευρώπης, πέρα από κάθε οικονομικό, χρονικό και εργατικό κόστος.
Απότομες πλαγιές
Ο μέσος όρος κλίσεων στην περιοχή της Αιγιαλείας ξεπερνά το 30% ενώ υπάρχουν πλαγιές με κλίση 50%, απαιτώντας τη διαμόρφωση του εδάφους σε πεζούλες. Οι δυσκολίες στην προσβασιμότητα και την καλλιέργεια αντισταθμίζονται με σημαντικά οφέλη: συγκράτηση των εδαφών, καλή στράγγιση, αρμονική έκθεση στον ήλιο, ομαλή ανακύκλωση του αέρα και ένα εξαιρετικό περιβάλλον για την παραγωγή υγιών σταφυλιών.
Yψόμετρο
Μόλις το 15% των αμπελώνων βρίσκονται σε υψόμετρα από 500 έως 840 μ.. Η μεγάλη πλειοψηφία, το 85% των αμπελιών, βρίσκονται σε υψόμετρα άνω των 840 μ. ή ακόμα υψηλότερα στις πλαγιές των βουνών, σε υψόμετρα 1.000 έως 1.100 μ.. Ο συνδυασμός του υψομέτρου, των βορεινών ανέμων και της προστασίας των ορεινών όγκων, που φράζουν τους ζεστούς νότιους ανέμους, χαρίζουν στα σταφύλια φινέτσα, δροσιά, ζωηρά αρώματα και κρασιά με συγκρατημένο αλκοόλ και σημαντικές δυνατότητες παλαίωσης.
Δίχως την αρωγή μηχανών
Τη συντριπτική πλειοψηφία των αμπελώνων δεν μπορεί να προσεγγίσει τρακτέρ, έτσι το όργωμα γίνεται χειροκίνητα με σκαπτικά εργαλεία από τους αμπελουργούς. Όλη η φροντίδα του αμπελώνα, το κλάδεμα, η διαμόρφωση των κλημάτων και φυσικά ο τρύγος, γίνονται επίσης με το χέρι. Τα σταφύλια συλλέγονται σε μικρά τελάρα, τα οποία ένα-ένα μεταφέρονται στο κοντινότερο πλάτωμα για να φορτωθούν σε μικρά αγροτικά αυτοκίνητα. Τα μικρά αυτά αγροτικά μπορούν να μεταφέρουν μέχρι 40 τελάρα των 20 κιλών, δηλαδή μόλις 800 κιλά το κάθε αυτοκίνητο. Υπάρχουν φορές στις οποίες τα τελάρα φορτώνονται σε μικρά ερπυστριοφόρα, το μόνο μέσο που θα μπορούσε να προσεγγίσει τα αμπέλια.
Αυτά τα 400 στρέμματα αμπελώνων, φυτεμένα πυκνά ή πολύ πυκνά, με τις μικρές στρεμματικές αποδόσεις των 45 εκατόλιτρων ανά εκτάριο (500 φιάλες ανά στρέμμα), απαιτούν την αφοσίωση όλων όσοι εμπλέκονται στην παραγωγική αλυσίδα. Οι αμπελουργοί, οι άνθρωποι του οινοποιείου και της αγοράς αλλά και οι φίλοι των κρασιών Ρούβαλη, όλοι μαζί βάζουν το λιθαράκι τους, ώστε η Ηρωική Αμπελουργία να αποτελεί πραγματικότητα και να φέρνει στο ποτήρια μας τη μαγεία του terroir της Ορεινής Αιγιάλειας.
Μεσημέριασε. Οι αμπελουργοί ξεκουράζονται για λίγο έξω από το Λευκό Λινό, το μικρό κτίσμα όπου φυλάνε τα εργαλεία τους. Ο Μικρός Βοριάς που πνέει ανάμεσα από το Σύρραχο, εκεί που τέμνονται οι πλαγιές των βουνών της Αιγιάλειας, ανακουφίζει τον ιδρώτα τους. Λίγο ψωμί, λίγο τυρί και ένα ζουμερό φρούτο, που κόβουν ανάμεσα από τα αγκάθια της Φραγκοσυκιάς, αρκούν για να στυλωθούν. Ο ζωηρός ελληνικός ήλιος λούζει και φωτίζει ακόμα περισσότερο το αμπέλι, αντανακλώντας τη λάμψη του σε ένα Ασπρολίθι. Οι εργάτες συνεχίζουν τον τρύγο. Ο Ροδίτης, το Ασύρτικο, η Τσιγκέλω και οι άλλες ποικιλίες περιμένουν να συνεχίσουν τη συναρπαστική διαδρομή τους.
Πέντε λευκά κρασιά, δύο ροζέ και δύο ερυθρά. Τα κρασιά Ρούβαλη αποτελούν γέννημα του τόπου τους, με το φυσικό περιβάλλον να τους έχει χαρίσει τα ευφάνταστα ονόματά τους.