Στα ίχνη της ιστορίας
Αν και ο 20ός αιώνας θα ταυτίσει τη Μαυροδάφνη σχεδόν αποκλειστικά με γλυκά κρασιά «τύπου Port», τα ιστορικά τεκμήρια αποδεικνύουν ότι από πολύ νωρίς υπήρξαν σπουδαία ξηρά κρασιά αυτής της ποικιλίας.
Στο διαγωνισμό της Έκθεσης των Γ’ Ολυμπίων το 1875, παρουσιάστηκαν συνολικά επτά ξηρές Μαυροδάφνες. Και η δημοσίευση της έκθεσης τρία χρόνια αργότερα, το 1878, αναφέρεται σε κάποιες από αυτές με λόγια εγκωμιαστικά, συγκρίνοντάς τες με κορυφαίες ποικιλίες της Γαλλίας ή της Αυστρίας. Έτσι, διαβάζουμε ότι «[ο] μεγαλέμπορος κ. Clauss κατεσκεύαζεν οίνον μέλανα δίκην του εκλεκτοτέρου οίνου του Βορδώ, εκ της αχαϊκής Μαυροδάφνης…», ενώ για τον κεφαλλονίτικο οίνο Μαυροδάφνη 1874 του Τουλ αναφέρεται «Οίνος μέλας εν τω ερυθρώ, χροιά γνήσια, λαμπρώς ακτινοβολούσα. Είναι άριστος των μελαίνων οίνων της εκθέσεως, υπομιμνήσκων ως προς μεν το άρωμα τον περιώνυμον αυστριακόν οίνον του Vöslau, ως προς δε την γεύσιν τους καλλίτερους κοινούς οίνους (vins de table) του Βορδώ. Έχει γεύσιν στύφουσαν ελαφρώς και ευφραντικήν». Αντιλαμβανόμαστε από τις περιγραφές ότι και οι δύο οίνοι από την ποικιλία αμπέλου Μαυροδάφνη ήταν ξηροί.*
Την ίδια εποχή, βέβαια, ο Γκούσταβ Κλάους ξεκινούσε την παραγωγή του γλυκού κρασιού με την ονομασία Μαυροδάφνη, χωρίς ωστόσο να σταματήσει τις εξαγωγές της ξηρής εκδοχής της αχαϊκής ποικιλίας. Τα αρχεία κάβας του Γερμανού οινοποιού επιβεβαιώνουν ότι μέχρι και το 1903 γίνονταν εξαγωγές ξηρής Μαυροδάφνης, καθώς επίσης και ότι διατηρούσε αποθηκευμένες παλιές ξηρές Μαυροδάφνες τις οποίες αναμείγνυε με φρέσκια ώστε να διαμορφώνει το κρασί του ανάλογα με τις προτιμήσεις του αγοραστή.
Η ανάπτυξη του εμπορίου και η διεθνής επιτυχία της γλυκιάς Μαυροδάφνης θα λειτουργήσει ανασταλτικά για την εξέλιξη των ξηρών εκδοχών και η κατοχύρωση το 1971 της ονομασίας προέλευσης «Μαυροδάφνη Πατρών» ως γλυκού κρασιού θα δημιουργήσει ακόμη περισσότερα προβλήματα, αφού το όνομα της ποικιλίας δεν επιτρέπεται να αναγράφεται στην ετικέτα των ξηρών κρασιών.
Σήμερα, η δυναμική επανεμφάνιση της ξηρής εκδοχής της Μαυροδάφνης από πολλούς παραγωγούς και με σημαντικά κρασιά καθιστά αναγκαίο, αν όχι επείγοντα, τον επαναπροσδιορισμό και την κατοχύρωση της ξηρής Μαυροδάφνης ως ονομασίας προέλευσης για την Αχαΐα και την Κεφαλλονιά.
Οι ποικιλίες: Ρενιώ vs Τσιγκέλω
Από το 1971, όταν θεσμοθετήθηκε η Ονομασία Προέλευσης Μαυροδάφνη Πατρών, η Ρενιώ αναγνωρίστηκε ως παραλλαγή της Μαυροδάφνης, πλάι στην παραδοσιακή Τσιγκέλω. Έτσι, η Ρενιώ διαδόθηκε ταχύτατα και μαζικά μέσω της αναμπέλωσης, καθώς υπερτερεί σε παραγωγικότητα και είναι ευκολότερη στην καλλιέργεια. Επόμενες έρευνες ωστόσο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών αποκάλυψαν τη γενετική διαφοροποίηση της Ρενιώς, η οποία δεν είναι Μαυροδάφνη.
Οι δύο ποικιλίες διαφοροποιούνται σημαντικά στα φύλλα και στον καρπό· έτσι, είναι εύκολος, ακόμη και με το μάτι, ο διαχωρισμός τους, τόσο στις φυτεύσεις όσο και στις οινοποιήσεις. Η Τσιγκέλω, η πρώτη και τελικά η μόνη Μαυροδάφνη που φυτεύτηκε στην Αχαΐα, είναι μικρόρωγη και αραιόρωγη και τα φύλλα της έχουν εγκοπές, σε αντίθεση με τη Ρενιώ, που έχει πυκνόρωγο σταφύλι και εντελώς στρογγυλά φύλλα.
Η δική μας Τσιγκέλω
Η βαθυκόκκινη Τσιγκέλω, λαμπρό δείγμα της ξηρής εκδοχής της Μαυροδάφνης είναι ο πρώτος καρπός της νέας εποχής του Οινοποιείου Ρούβαλη. Η Θεοδώρα Ρούβαλη και ο Antonio Ruiz Pañego, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον ιδρυτή Άγγελο Ρούβαλη, επενδύουν στην οινοποιητική πρωτοπορία, συνδυάζοντας γόνιμα την παράδοση, τη σύγχρονη τεχνολογία και την κοσμοπολίτικη εμπειρία τους. Υπηρετούν με αφοσίωση και οικολογική ευαισθησία το ιδιαίτερο terroir της Αιγιάλειας και την «ηρωική αμπελουργία» που επιβάλλει ο τόπος.
Οινοποίηση: Παράδοση και καινοτομία
Η Τσιγκέλω παράγεται κατά 100% από την αυθεντική ποικιλία της Μαυροδάφνης η οποία της δίνει και το όνομά της. Για τη μικρή σχετικά παραγωγή της, ο τρύγος γίνεται χειρωνακτικά και τα σταφύλια μεταφέρονται μέσα σε μικρά τελάρα στο οινοποιείο. Όλα τα στάδια της οινοποίησης, από την παραλαβή του σταφυλιού μέχρι την εμφιάλωση, αξιοποιούν τη φυσική ροή μέσω βαρύτητας, αποφεύγοντας έτσι τη χρήση αντλιών. H ωρίμανση του κρασιού γίνεται σε χειροποίητους πήλινους αμφορείς, που έρχονται από τη Νότια Γαλλία και την εταιρεία Vindamphore. Η γαλλική εταιρεία πέτυχε να δημιουργήσει ένας είδος πήλινου αμφορέα πρόσφορου όχι για τη ζύμωση και εκχύλιση όπως συνηθίζεται αλλά για την ωρίμανση του κρασιού, μια πραγματική καινοτομία και ένα οινολογικό εργαλείο που επιτρέπει τη βέλτιστη διαχείριση των τανινών. Το κρασί εμφιαλώνεται αφιλτράριστο και εξελίσσεται μέσα στη φιάλη μέχρι και πέντε ή έξι χρόνια, αποκτώντας αρώματα δενδρολίβανου, δάφνης και ευκάλυπτου.
Ένα μοναδικό κρασί με διεθνείς διακρίσεις
Προϊόν της ποιοτικότερης και αυθεντικής ποικιλίας της Μαυροδάφνης, αυτόχθονης της περιοχής της Αχαΐας, και μιας οινοποίησης που συνδυάζει την παράδοση με την καινοτομία, η Τσιγκέλω είναι ένα ντελικάτο κρασί, θαυμαστό δείγμα της γενικότερης στροφής που παρατηρείται παγκοσμίως από το υπερώριμο, συμπυκνωμένο στυλ προς κρασιά πιο μεταξένια, με φρεσκάδα, φινέτσα και διακριτή γευστική αβρότητα.
Το βαθύ πορφυρό της χρώμα, οι νότες ώριμων κοκκινόμαυρων φρούτων, οι εξημερωμένες τανίνες της μαυροδάφνης, το ασυνήθιστο και σαγηνευτικό βοτανικό της προφίλ, η μεγάλη επίγευση και η αρμονία της κάνουν την Τσιγκέλω ένα πραγματικά ακαταμάχητο κρασί που έχει ήδη αγαπηθεί τόσο από το ευρύ κοινό όσο και από τους γευσιγνώστες του κρασιού.
Ήδη από την πρώτη της εμφάνιση, το 2017, η Τσιγκέλω απέσπασε 92 points από το παγκόσμιας εμβέλειας περιοδικό Decanter, ενώ με την επόμενη εσοδεία επιλέχθηκε από διεθνούς κύρους ειδήμονες του κρασιού για τον κατάλογο των 50 Great Greek Wines του 2020. Φέτος, αξιολογήθηκε με 96 points από το Wine & Spirits Magazine κατακτώντας μια θέση στα καλύτερα 100 κρασιά του κόσμου για το 2021.
*Τα ιστορικά στοιχεία προέρχονται από την ανακοίνωση της Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα και της Μαριάνθης Βουδούρη-Τσουκαλά, με τίτλο «Οινηρές πινελιές στην ιστορία της Μαυροδάφνης Πατρών», στο Επιστημονικό Συμπόσιο «Πολυστάφυλος Πελοπόννησος», 2009. Τα πρακτικά του Συνεδρίου εκδόθηκαν στη σειρά «Οίνων ιστορώ».
Δείτε περισσότερα για την Τσιγκέλω εδώ.